Լաբորատոր փորձեր՝ Փոխանակման ռեակցիաներ

8-րդ դաս.- Ֆիզիկական և  քիմիական երևույթներ: Քիմիական  ռեակցիաների տեսակները՝ ըստ ելանյութերի  և  վերջանյութերի  թվի  փոփոխության, ջերմանջատիչ,  ջերմակլանիչ ռեակցիաներ, լաբորատոր  փորձեր  և  համապատասխան ռեակցիաների հավասարումների կազմում,  հաշվարկներ  ռեակցիայի  հավասարումով: Լաբորատոր  փորձեր՝ ՙՙՔիմիական  ռեակցիաների տեսակները՚՚

• Տեղակալման   և  միացման ռեակցիաներ՝ ջրածնի  ստացումը  և  այրումը
• Փոխանակման   ռեակցիա՝ պղնձի (II) հիդրօքսիդի  ստացումը, չեզոքացման  ռեակցիա
• Քայքայման  ռեակցիա՝ ամոնիումի  երկքրոմատի  քայքայումը:
• Ջերմանջատիչ  ռեակցիաներ՝ մագնեզիումի   և  ֆոսֆորի  այրումը:
• Ջերմակլանիչ  ռեակցիա՝ մալաքիտի  քայքայումը

Փորձ 1

չեզոքացման ռեակցիա

Չեզոքացման է կոչվում հիմքի և թթվի միջև ընթացող փոխանակման ռեակցինա, որի հետևանքով առաջանում է աղ և ջուր։

NaOH+HCL

Նատրիումի հիդրօքսիդ-NaOH

Աղաթթու-HCL

NaCL+H₂O

NaCL-նատրիումի քլոր

H₂O-Ջուր

Սկզբում մենք ձագարի օգնությամբ անոթի մեջ լցրեցի 5մլ նատրիումի հիդրօքսիդ ջրային լուխույթը լցրեցին, հետո ձագարը հացեցի և ավելացրեցի մեկ կաթիլ ֆենոլ ֆտալեին և լուծույթը ստացվեց մորու գույն, խառնեցինք և ավելացրեցինք մի քիչ աղաթթու և գույնը անհետացավ և առաջացավ աղաջուր։

Քիմիա

Անօրգանական նյութերի դասակարգումը

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչմետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղցական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արըաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչմետաղները,եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից ծատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների,թթոիների,հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է:ֆ

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կաչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կաղմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

Թթուները`

HCl-աղաթթու-քլորիդ

HNO_{3-ազատակսն թթու,նիտրատ}

H₂SO_{4-ծծմբական թթու,սուլֆատ}

H₂CO_{3-ածխաթթու,կարբոնատ}

H₂SiO_{3-սիլիկաթթու,սիլիկատ}

H₃PO_{4-ֆոսֆորական թթու,ֆոսֆատ}

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1.Առանձնացնել տրված նյութերը`Fe,SO<sub>2</sub>,HCl,NaCl,BaO,P,Ba(OH)<sub>2,</sub>Al,H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>,Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,Al(OH)<sub>3</sub>,H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>,Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,HNO<sub>3</sub>,KNO<sub>3</sub>,CaCO<sub>3</sub>,CaO,S,Cl<sub>2</sub>,MgO,Mg(NO3)<sub>2</sub>   աղյուսակում և անվանում`

Մետաղներ	Ոչմետաղներ	Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
Fe	P	SO2	HCl	Ba(OH)2	NaCl
Al	S	BaO	H2CO3	Al(OH)3	KNO3
	Cl2	Al2O3	H2SO4		CaCO3
		Fe2O3	HNO3		Mg(NO3)2
		CaO
		MgO

2.Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`

Կալիումի կարբոնատ- KCO₃

Մագնեզիումի ֆոսֆատ- MgPO(4)

Ալյումինի սուլֆատ- AlSO(4)

Բարիումի սիլիկատ- BaSiO(3)

Երկաթի(ii) ֆոսֆատ- FePO(4)

Ցինկի քլորիդ- ZnCl(2)

Կալցիումի ֆոսֆատ- CaPO(4)

Մագնեզիումի նիտրատ- MgNO(3)

3.Լրացրեք բաց թողնված բառերը

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերի,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածին է,որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն` -2 է :

Թթուները այն բարդ նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո  խմբերից:

4.Որոշեք օքսիդացման աստիճանը հետևյալ օքսիդներում  և անվանել` N₂O,MgO,Fe₂O₃,MnO₂,Cl₂O₇,P₂O₃,SO₃,SO₂,K₂O,FeO:

 

5.Հաշվել  մեկ ացխածնի (IV)օքսիդի,ծծմբական  թթվի,ալյումինիումի հիդրօքսիդի,մագնեզիումի նիտրատի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը,զանգվածային հարաբերությունները և զանգվածայն բաժինները:

Քիմիա

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչմետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արտաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչմետաղները, եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից շատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների,թթուների,հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է:

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

Թթուները`

HCl-աղաթթու-քլորիդ

HNO_{3-ազատակսն թթու,նիտրատ}

H₂SO_{4-ծծմբական թթու,սուլֆատ}

H₂CO_{3-ածխաթթու,կարբոնատ}

H₂SiO_{3-սիլիկաթթու,սիլիկատ}

H₃PO_{4-ֆոսֆորական թթու,ֆոսֆատ}

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1.Առանձնացնել տրված նյութերը`Fe,SO<sub>2</sub>,HCl,NaCl,BaO,P,Ba(OH)<sub>2,</sub>Al,H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>,Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,Al(OH)<sub>3</sub>,H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>,Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,HNO<sub>3</sub>,KNO<sub>3</sub>,CaCO<sub>3</sub>,CaO,S,Cl<sub>2</sub>,MgO,Mg(NO3)<sub>2</sub>   աղյուսակում և անվանում`

Մետաղներ	Ոչմետաղներ	Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
		Fe,SO2
		BaO
		Ba(OH)2
		H2CO3
		Al2O3
		Al(OH)3

2.Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`

Կալիումի կարբոնատ՝K₂CO₃

Մագնեզիումի ֆոսֆատ՝

Ալյումինի սուլֆատ՝Al₂O₃

Բարիումի սիլիկատ՝

Երկաթի(ii) ֆոսֆատ՝

Երկաթի (iii)սուլֆատ՝

Ցինկի քլորիդ՝

Կալցիումի ֆոսֆատ՝

Մագնեզիումի նիտրատ՝

3.Լրացրեք բաց թողնված բառերը

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերի,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը   թթվածին   է,որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն` ……   :

Թթուները այն բարդ  նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի  ատոմներից և թթվային մնացորդներից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրոսօ խմբերից:

4.Որոշեք օքսիդացման աստիճանը հետևյալ օքսիդներում  և անվանել` N₂O,MgO,Fe₂O₃,MnO₂,Cl₂O₇,P₂O₃,SO₃,SO₂,K₂O,FeO:

Քիմիա

Քիմիայի դասին մենք արեցինք շատ հետաքրքիր աշխատանք, տարբեր գույնի և չափսի գնդիկներով և ունեցանք լավ պատկերացումներ կապերի մասին։ Մենք պատրաստեցինք ոչ բևեռային, բևեռային, կովալենտ և մետաղական կապեր։ Չնայած, որ ժամանակ շատ կար, մենք չհասցրեցինք բոլոր կապերից անել։ Այդ դասը մեզ շատ դուր եկավ և մենք ամբողջությամբ հասկացանք ու պատկերացրեցինք ոնց են առաջանում կապերը։

Քիմիա

1/Բնութագրել ձեր ընտրած տարրը ըստ հետևյալ սխեմայի  

1) Քիմիական  տարրի  նշանը V(Վանադիում)

2) կարգաթիվը 23, միջուկի  լիցքը , Ar(V)-51

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը Mo(V)=51×1,66×10^-27 =84,66×10^-27 =8,466×10^26կգ   

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) (23p, 28n)23e
Ar=p+n+e
N=51-23=28

5) Դիրքը պարբերականհամակարգում`4-րդ պարբերություն, V-խումբ, երկրորդական ենթախումբ 

6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝

7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը……

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

10)հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:

 2/.Ձեր  շրջապատում կամ կենցաղում ընտրել և գրել մարմինների,խառնուրդների,  նյութերի անվանումները: 

     1.Բաժանել մարմինների և նյութերի

  

ՄարմիններՍեղան Աթոռ Պատուհան Խաղալիք Տետր	ՆյութերՓայտ Քար Ապակի Պլաստմասա Երկաթ

 

2. Խառնուրդներըբաժանել՝                                                                                                                                                                                                                                                 

Համասեռ խառնուրդներ	Անհամասեռ խառնուրդներ
Ջուր և աղ Ջուր և շաքարավազ Հյութ և ջուր Ջուր և սոդա Հյութ և աղ	Ջուր և ձեթ Ջուր և ավազ Ջուր և հող Հյութ և ձեթ

3.  Գրել, ինչ նյութերից են կազմված մարմինները: 
   4. Գրելայդ նյութերի  բանաձևերը: 
4. H₂O, CaSO₄
   5. Հաշվելայդ նյութերի մոլեկուլներում ատոմների գումարը: 

   2H, 1O
   1Ca, 1S, 4O

   6. Գրելայդ նյութերի  մոլեկուլներում ՝ատոմների կառուցվածքը և բաղադրությունը: 

    

   7. Հաշվելայդ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը,տարրերի զանգվածային բաժինները,տարրերի  զանգվածային հարաբերությունը: 

   Mr(H₂O)=1×2+16×2=34
   Mr(CaSO₄)=40+32+16×4=72+64=136

3/    Ընտրել ինչ որ նյութ և նրա մասին  պատրաստել  փոքրիկ ֆիլմ(կիրառոման,   հայտնագործման,,հատկությունների վերաբերյալ)՝ 

4/     Ձեր շրջապատում ուսումնասիրել ,գրանցել տարբեր  երևևույթներ  և բաժանել՝                               

      

Ֆիզիկական երևույթներԹղթի կտրվելը Ջրի եռալը Սառույցի հալվելը Մոմի հալվելը	Քիմիական երևույթներՄոմի այրումը Կաթի փտումը Թղթի այրումը

5/ Գտնել  ինտերներից   հետաքրքիր  ֆիլմ կամ նյութ երևույթների մասին և  թարգմանել

 

6/ Ստեղծել քիմիական տերմինների ,անծանոթ քիմիական հասկացությունների բառարան,բառը—բացատրությունը
   
Հարցեր կրկնողության համար

1. Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք

Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը, դրանց բաղադրությունը, կառուցվածքը և հատկությունները։ Աշխարհագրություն, Կենսաբանություն, Ֆիզիկա, Քիմիա։

2. Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ

Մարմինները մեզ շրջապատող առարկաներն են, իսկ նյութերը այն են ինչից կազմված են մարմինները։ Օրինակ՝ մարմին է սեղանը, աթոռը, հեռուստացույցը, իսկ նյութեր են փայտը, քարը ապակին։

3. Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ

Պարզ նյութրը կազմված է մեկ տարրից, իսկ բարդ նյութը կազմված է մեկից ավելի տարրերից։ Օրինակ՝ Օ_2,Օ_3։

3. Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ

Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ տեղի է ունենում ագրեգատային վիճակի, ձևի, չափսերի փոփոխություն և չի առաջանում նոր նյութ, իսկ քիմիականի ժամանակ առաջանում է նոր նյութ և փոխվում է համը, հոտը, գույնը։ Օրինակ թղթի այրվելը, կաթի թթվելը քիմիական երևույթներ են, իսկ թղթի ճղվելը կամ սառույցի հալվելը ֆիզիկական։

3. Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը

Ատոմը նյութի ամենափոքր մասնիկն է և այն չի կարող բաժանվել։ Մոլեկուլը կազմված է ատոմներից։ Ատոմը կազմված է միջուկից։ Միջուկում կան պրոտոններ և նեյտրոններ, իսկ միջուկի կողքը պտտվում են էլեկտրոնները։ Ատոմները և մոլեկուլները միշտ շարժան մեջ են։

3. Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք

Ատոմը նյութի փոքրագույն մասնիկն է: Ատոմը Հունարեն բառ է, որը նշանակում է անբաժանելի: Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ մոլեկուլները և ատոմները պահպանվում են։Նույն տեսակի ատոմների միացումից առաջանում են պարզ նյութեր:Տարբեր տեսակի ատոմի միացումից առաջանում են բարդ նյութեր:

3. Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանդված

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե մեկ մոլեկուլի զանգվածը ինչքանով է մեծ ԶԱՄ-ից։ Հարաբերական ատոմային զանգվածը ցույց է տալիս, թե քիմիական տարրը քանի անգամ է մեծ ջրածնի հարաբերական ատոմային զանգվածից։ 

3. Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը

Բոլոր տարրերը բաժանվեցին երկու խմբի՝ մետաղներ և ոչ մետաղներ։ Մետաղները բացի սնդիկից պինդ են, ունեն մետաղական փայլ, պլաստիկ են, դժվարահալ են, ունեն ջերմա և էլեկտրահ հաղորդականություն։ Եթե պինդ են փխրուն են, մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմա և էլեկտրա հաղորդականություն։ Այս դասակարգումը թերի էր, որովհետև գտնվեցին տարրեր, որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություններ։ Բոլոր մետաղներից առանձնացրեցին ամենաակտիվ մետաղները, որոնք կոչվեցին Ալկալիական մետաղներ, Հալոգեններ, Իներտ(ազնիվ) գազերը։ Բոլոր տարրերը գրվեցին ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծացումով։ Տարրերը համարակալվեցին և այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր։ Նկատեցին, որ ամեն մի ութը տարրից հետո կրկնվում են տարրերի հատկությունները։ Այդ երկար շարքը բաժանեցին ավելիկարճ շարքերի այնպես, որ Ալկալիական մետաղները ընկնեն իրար տակ, Հալոգենները իրար տակ, Ազնիվ գազերն էլ իրար տակ։ Այդ կարճ շարքերը կոչվեցի պարբերություններ։ Պարբերությունը դա տարրերի հորիզոնական շարքերն են գրված ըստ կարգաթվերի մեծացումով, սկսվում են Ալկալիական մետաղով և ավարտվում են Իներտ գազերով։

3. Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը

Պարբերությունը դա տարրերի հորիզոնական շարքերն են։ Պարբերության նշանը ցույց է տալիս թե քանի էլեկտրոնային շերտ ունի այդ տարրը։ 

3. Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը

Կարգաթիվը ցույց է տալիս, թե քանի հատ պրոտոն և էլեկտրոն ունի այդ տարրը։

3. Խմբեր,ենթաղմբեր,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը

Խումբը դա տարրերի ուղղաձիգ շարքն է։ Խումբը ցույց է տալիս, թե քանի էլեկտրոն ունի այդ տարրը իր վերջին շերտում։ 

3. Տարրի բնութագրումը ըստ պարբերական համակարգի

 

3. Օքսիդացման աստիճան,վալենտականություն

Օքսիդացման աստիճանը ցույց է տալիս, թե այդ ատոմը քանի տարր է ընդունում կամ կորցնում։

3. քիմիական կապի տեսակները՝կովալենտ (ոչբևեռայի,բևեռային),իոնային,մետաղական
4. Քիմիական բանաձև,հաշվարկներ բանաձևվով
5. Նյութի քանակ,մոլ՝8դաս;
6. Քիմիական հավասարումներ,քիմիական ռոակցիների տեսակները՝միացման,քայքայման,տեղակալման,փոխանալման՝8դաս;
7. Բարդ նյութերի դասակարգում՝օքսիդ,թթու,հիմք,աղ՝8դաս;
8. Քիմիայի օրենքները՝նյութի զանգվածի պահպանման օրենքը,նյութի բաղադրության պահպանման օչենքը՝8դաս;
9. Հաշվարկներ ըստ քիմիական հավասարումների՝8դաս;

Հելիում

Հելիում

Ինքնաստուգում

Ստորև թվարկվածներից որի՞ հետ է համընկնում ատոմումառկա էլեկտրոնների թիվը.

ա) նեյտրոնների թվի

բ) պրոտոնների թվի

գ) նեյտրոնների ու պրոտոնների գումարային թվի

դ) նեյտրոնների ու պրոտոնների թվերի տարբերության

2. Ստորևթվարկված մեծություններից ո՞րն է համընկնում   ¹⁴₆C

և  ¹⁴₇N   ատոմներում.

ա) զանգվածային թիվը

բ) պրոտոնների թիվը

գ) նեյտրոնների թիվը

դ) միջուկի լիցքը

3. Առավելագույնըքանի՞ էլեկտրոնի կարող է «տեղտրամադրել» ատոմի չորրորդ

էներգիական մակարդակը.

ա) 30

բ) 32

գ) 33

դ) 34

4. Ստորևթվարկվածներից որի՞ հետ է համընկնում քիմիականտարրի ատոմի

էներգիական մակարդակների թիվը հիմնական վիճակում.

ա) կարգաթվի

բ) խմբի համարի

գ) պարբերության համարի

դ) հարաբերական ատոմային զանգվածի

5. Փոքրպարբերություններում ինչպե՞ս են փոխվում քիմիականտարրերի մետաղական

հատկությունները.

ա) ուժեղանում են

բ) թուլանում են

գ) չեն փոփոխվում

դ) կարող են և‘ ուժեղանալ, և‘ թուլանալ

6. Ատոմիմիջուկը կազմող մասնիկները ի՞նչ լիցք ունեն

ա) միայն դրական

բ) միայն լիցք չունեցող

գ) դրական և լիցք չունեցող

դ) դրական, բացասական և լիցք չունեցող

7. Հետևյալիզոտոպներից որի՞ միջուկն է նույնքան թվովնեյտրոն պարունակում, որքան

24Mg իզոտոպի միջուկը.

ա) 27AI 

բ) 23Na

գ) 28Si

դ) 31P

8. Հետևյալքիմիական տարրերից որի՞ ատոմն ունի լրիվլրացված երկու էներգիական

մակարդակ.

ա) բոր

բ) հելիում

գ) ֆտոր

դ) նեոն

9. Հետևյալարտահայտության ո՞ր բառն է բաց թողած. «Երկրորդային ենթախմբերն

սկսվում են………………. պարբերության տարրերից».

ա) երկրորդ

բ) երրորդ

գ) չորրորդ

դ) հինգերորդ

10. Քիմիականո՞ր տարրի ատոմին է համապատասխանումհետևյալ էլեկտրոնային

գծապատկերը.

 +5 ) 2  ) 3

ա) բերիլիում

բ) բոր

գ) ածխածին

դ) ազոտ   

2. Համեմատեք մետաղական,ոչմետաղական հատկություններ;                        ա/Որ տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված մետաղական հատկությունները                                                                                                                       K թե Ca                                                                                                                                     Ca թե Mg                                                                                                                                                                                                                                                                  
    բ/Որ տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված ոչմետաղական հատկությունները                                                                                                               O թե F                                                                                                                                      O թե S           Ինքնաստուգում

Քիմիա

Ժամանակակից օրենքները

Տարերի և նրանց միացությունների հատկությունները գտնվում են պարբերական կխման մեջ կարգաթվերը։

Կարգաթվի նշանակությունը

 

Ատոմի կառուցվացքը

Ատոմը կազմված է միջուկից, իսկ միջուկը կազմված է դրական պրոտոններից և չեզոք նեյտրոններից և միջուկի շուրջը պտտվում են բացասական էլեկտրոնները։ Ատոմի միջուկը դրական լիցք ունի, բայց ատոմը չեզոք է , որովհետև պրոտոնների և էլեկտրոնների քանակը հավասար է։

Կարգաթվերի նշանակությունը

Կարգաթիվը համնկնում է միջուկի լիցքի հետ այսինքն՝ պրոտոնների և էլեկտրոների թվի հետ։ Էլեկտրոնների զանգվածը ընդունել ես 0, որովհետև նրանց զանգվածը երկու հազար անգամ փոքր է պրոտոնների և նիետրանների զանգվածներից և նրանց անդադար շարժման մեջ։

Քիմիա

Տարրերի առաջին դասակարգում

Բոլոր տարրերը բաժանվեցին երկու խմբի՝ մետաղներ և ոչ մետաղներ։ Մետաղները բացի սնդիկից պինդ են, ունեն մետաղական փայլ, պլաստիկ են, դժվարահալ են, ունեն ջերմա և էլեկտրահ հաղորդականություն։ Եթե պինդ են փխրուն են, մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմա և էլեկտրա հաղորդականություն։ Այս դասակարգումը թերի էր, որովհետև գտնվեցին տարրեր, որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություններ։ Բոլոր մետաղներից առանձնացրեցին ամենաակտիվ մետաղները, որոնք կոչվեցին Ալկալիական մետաղներ՝ Li, Na, K, Rb, Cs, Fr: Բոլոր ոչ մետաղներից առանձնացրեցին ամենաակտիվ ոչ մետաղները, որոնք կոչվեցին Հալոգեններ`F_2, Cl_2, Br₂ ,I_2, At_2:  Հալոգենները հունարենից թարգմանված նշանակում է աղածին։ Մետաղները կազմված են ատոմներից, իսկ ոչ մետաղները մոլեկուլներից։ Բոլոր գազային նյութերից առանձնացրեցին Իներտ(ազնիվ) գազերը՝ He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn: Այս գազերը կազմված են ատոմներից։ Նրանց ատոմները այնքան պասիվ են, որ չեն միանում իրար հետ և չեն առաջացնում մոլեկուլներ։

Պարբերական համակարգի ստեղծումը

Բոլոր տարրերը գրվեցին ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծացումով։ Տարրերը համարակալվեցին և այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր։ Նկատեցին, որ ամեն մի ութը տարից հետո կրկնվում են տարի հատկությունները։ Այդ երկար շարքը բաժանեցին ավելի կարճ շարքի այնպես, որ Ալկալիական մետաղները ընկնեն իրար տակ, Հալոգենները իրար տակ, Ազնիվ գազերն էլ իրար տակ։ Այդ կարճ շարքերը կոչվեցին պարբերություններ։ Պարբերությունը դա տարերի հորիզոնական շարքերն են գրված ըստ կարգաթվերի մեծացումով, սկսվում են Ալկալիական մետաղով և ավարտվում են իներտ գազերով։ Հայտնի է յոտ պարբերություն։ Առաջինը, երկրորդը և երորրդը փոքր են, իսկ մնացածը մեծ պարբերություններ են։ Մեծ պարբերությունները կազմված են երկու շարքից՝կենտ և զույք։ Ողաձիգ շարքերը կոչվեցին խմբեր։ Խմբերը բաժանվեցին երկու ենթախմբերի՝գլխավոր և երկրորդական։ Գլխավոր է կոչվում այմ ենթախումբը, որը և փոքր և մեծ պարբերության տարերից։

 

Քիմիական տարեր

Презентация Microsoft Office PowerPoint